Bij de rechtmatigheidscontrole is het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. Met de controle van de juiste toepassing van het begrotingscriterium toetsen we of het budgetrecht van de gemeenteraad is gerespecteerd. De toe te passen normen voor het begrotingscriterium zijn op hoofdlijnen door de wetgever bepaald (artikel 189, 190 en 191 van de Gemeentewet) en worden door de gemeenteraad zelf nader ingevuld en geconcretiseerd. Dit gebeurt door middel van de begroting en via de verordening op het financieel beheer (ex artikel 212 van de Gemeentewet).
Begrotingsafwijkingen en -overschrijdingen vragen om autorisatie door de gemeenteraad. In de regel legt het college deze wijzigingen vooraf aan de raad voor. Het college vraagt daarmee toestemming om het betreffende beleid uit te voeren en het benodigde bedrag te besteden.
Alleen wanneer door omstandigheden een autorisatie vooraf niet mogelijk is, legt het college een begrotingswijziging achteraf aan de raad voor. Als de raad hiermee instemt, wordt de besteding alsnog geautoriseerd en is deze rechtmatig. Begrotingswijzigingen moeten volgens de Gemeentewet tijdens het jaar zelf nog aan de gemeenteraad worden voorgelegd.
Over het algemeen worden begrotingsoverschrijdingen die passen binnen de beleidskaders van de raad niet meegenomen in het accountantsoordeel.
Bij de toetsing van begrotingsafwijkingen kunnen tenminste de volgende “soorten” begrotingsafwijkingen worden onderkend: | Onrechtmatig, maar telt niet mee voor het oordeel | Onrechtmatig en telt mee voor het oordeel |
|---|---|---|
Budgetoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn geautoriseerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotingsaanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met de raad. | X | |
Budgetoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet. | X | |
Budgetoverschrijdingen bij open einde (subsidie)regelingen. Vaak blijkt vanwege dit open karakter in het kader van het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding. | X | |
Budgetoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn. Over de aanwending van deze extra inkomsten heeft de raad nog geen besluit genomen. | X | |
Budgetoverschrijdingen betreffende activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt (bijvoorbeeld een belastingnaheffing). Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidsgevolgen voor dat verantwoordingsjaar. Wel zal de gemeente ervoor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende jaar. | ||
- geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar | X | |
- geconstateerd na verantwoordingsjaar | X | |
Budgetoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen of totaal geautoriseerd budget) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in de volgende jaren. | ||
- jaar van investeren | X | |
- afschrijvings- en financieringslasten in latere jaren | X |
Overschrijding lasten programma’s
Bij dit onderdeel moet per programma de rechtmatigheid van een hogere last in de rekening vergeleken met de begroting worden toegelicht.
In de programma's Openbare orde en veiligheid, Leefomgeving en Ruimtelijke ontwikkeling speelt dit, maar deze overschrijdingen zijn wel rechtmatig.
(bedragen x €1.000) | |||
Programmanaam | Begroting 2022 | Rekening 2022 | Verschil |
|---|---|---|---|
Openbare orde en veiligheid | 16.892 | 19.538 | 2.646 |
Leefomgeving | 41.200 | 42.228 | 1.028 |
Ruimtelijke ontwikkeling | 9.188 | 9.483 | 295 |
Toelichting programma Openbare orde en veiligheid
De overschrijding is met name veroorzaakt door de kosten voor de opvangplekken voor de vluchtelingen uit Oekraïne. Het betreft hierbij onder andere huur, leefgeld, inrichting, beveiliging, schoonmaak, woonbegeleiding, catering en locatiemanagement. Het rijk vergoedde tot 15 oktober 2022 €100 per persoon per dag. Per 15 oktober wordt €83 per persoon per dag vergoed. Kosten voor de verbouwing van locaties worden apart vergoed, net als kosten voor het leefgeld van Oekraïners in de particuliere opvang. Deze bedragen zijn tot op heden ruim voldoende om de kosten te dekken. De kosten van de crisisnoodopvang asielzoekers in het hotelschip aan het Pothoofd worden volledig vergoed door het COA.
Deze overschrijding is rechtmatig omdat deze geheel worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten.
Deze overschrijding is niet onrechtmatig omdat deze geheel worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten.
Toelichting programma Leefomgeving
Bij de controle van de eerder gedane investeringen is een omissie geconstateerd in de activering van een parkeerbijdrage rondom het realiseren van parkeerplaatsen. Om geheel te voldoen aan de geldende richtlijnen BBV moet dit worden gecorrigeerd. Daarom moet het actief van de betreffende parkeerbijdrage ineens worden afgewaardeerd. Dit is bij het opstellen van de jaarrekening 2022 gecorrigeerd en zorgt voor een lastenoverschrijding van €1.029.000. Omdat de kapitaallast van deze investering door de parkeerexploitatie wordt gedekt, is deze extra afschrijving nu ook ten laste van de parkeerexploitatie gebracht.
Deze overschrijding is rechtmatig omdat het veroorzaakt wordt door het juist toepassen van wet- en regelgeving.
Toelichting programma Ruimtelijke ontwikkeling
De lasten voor de intentieovereenkomsten rondom omgevingsvergunningen zijn hoger dan geraamd. Echter hieraan liggen collegebesluiten ten grondslag. Deze overschrijdingen zijn rechtmatig omdat deze geheel worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten.
De lastenoverschrijding voor de omgevingsvergunningen worden ruimschoots gecompenseerd door hogere baten. Deze is wel onrechtmatig maar telt niet mee voor het oordeel omdat de overschrijving gecompenseerd wordt door direct gerelateerde opbrengsten.
Reserves
Bij dit onderdeel moet de rechtmatigheid worden toegelicht van hogere puttingen en hogere stortingen uit/in reserves ( > €50.000) dan begroot. Als dit voorkomt bij egaliserende reserves zijn deze gezien het doel van de reserve altijd rechtmatig. Bij de reserve kapitaallasten (niet egaliserende reserve) is een hogere putting gedaan dan begroot. Dit heeft te maken met de afwaardering van de parkeerbijdrage, die gedekt wordt door een putting uit de reserve kapitaallasten renovatie stadspoortgarage en brinkgarage en uit de mobiliteitsreserve parkeren (egaliserende reserve).
Deze overschrijding is rechtmatig omdat het veroorzaakt wordt door het juist toepassen van wet- en regelgeving.
Investeringen/Kredieten
Bij dit onderdeel moet de rechtmatigheid worden toegelicht van hogere uitgaven (> €50.000) op investeringen/kredieten dan begroot. Voor de Stadshof is €46.471 meer uitgegeven begroot. Dit wordt gecompenseerd door direct gerelateerde, maar niet geraamde bijdragen van derden ad €54.300. Deze overschrijding is daarom rechtmatig.
Niet financiële onrechtmatigheid
Bij het aantrekken van geld en het uitzetten van middelen moeten de Nederlandse decentrale overheden zich houden aan de Wet Financiering decentrale overheden (Wet fido). De belangrijkste doelstellingen van deze wetgeving zijn het zorgen voor een efficiënte financiering en een adequate risicobeheersing ten aanzien van de treasury activiteiten. Ingaande het boekjaar 2021 dienen niet-financiële onrechtmatigheden in verband met het niet naleven van de bepalingen in de Wet fido en bijbehorende Regelingen te worden opgenomen en toegelicht in de paragraaf bedrijfsvoering.
Voor het boekjaar 2022 is geen sprake van niet-financiële onrechtmatigheden. Er is voldaan aan de volgende normen:
- de kasgeldlimieten per kwartaal;
- de rente risiconorm;
- de normen rondom schatkistbankieren.
Verantwoording door het college
De financiële beheersmaatregelen die in deze jaarrekening worden beschreven vallen binnen de financiële rechtmatigheidskaders van de raad en hogere overheden.
Vooruitblik
De gedane verbeteracties en aanbevelingen van de accountant ten behoeve van de interne (financiële) beheersing en de verdere doorontwikkeling van de verbijzonderde interne controle zullen voortvarend worden opgepakt door de organisatie.