Dit programma omvat de zorg van de gemeente voor milieu en duurzaamheid. Enerzijds betreft het de milieugevolgen van handelingen en activiteiten, als geluidhinder, slechte luchtkwaliteit, geuroverlast, schade aan de natuur en bodemverontreiniging. Anderzijds gaat het over de rol van de gemeente in de mondiale en lokale klimaatproblematiek. Bij het realiseren van de doelstellingen kiest de gemeente steeds bewust voor de juiste rol. Op gebieden waarvoor wettelijke kaders zijn, is dat een regulerende. Met name op gebied van duurzaamheid is dat een faciliterende en loslatende.

Programma 4a Milieu en Duurzaamheid

Het programma 4a Milieu en Duurzaamheid werkt aan het bereiken van een viertal overkoepelde doelstellingen. Allereerst staat het verminderen van de milieugevolgen in het kader van geluid, lucht, geur en bodemverontreiniging centraal. De tweede belangrijke doelstelling is het vergroten va het hergebruik van afval- en grondstoffen. Het gaat om het op- en ombouwen en het streven naar een  circulaire economie, waarbij we aan willen sluiten bij de landelijke ambitie van 50% in het jaar 2030. Ook in Deventer geven we deels al handen en voeten aan circulariteit. Daarnaast zetten we in op lokale ecologische kennis via onze stadsecoloog en we werken aan een doorgaande verbetering van duurzaamheidseffecten en het verminderen van de milieugevolgen.

Dit doen we in samenwerking met veel partijen, intern en extern. We werken nauw samen met onze verbonden partijen: de Omgevingsdienst IJsselland en Circulus. Daarnaast voeren we ook werkzaamheden uit in samenwerking met de Stichting Ulebelt, het Duurzaamheidscentrum, vrijwilligers en bedrijven.

Verminderen van de milieugevolgen, bevorderen kwaliteit fysieke leefomgeving

Het doel van de huidige milieuregelgeving is het terugdringen van de milieugevolgen, met name op de aspecten geluid, luchtkwaliteit, geuroverlast en bodemverontreiniging. Vaak is deze bescherming nog sectoraal, maar we werken naar een steeds meer integrale bescherming. Vanuit de traditionele milieuaspecten als bodem, geluid, lucht, geur, trillingen, energieverbruik, veiligheid en natuur, is er steeds meer sprake van adviezen op het gebied van 'duurzaamheid'. Dit begrip is niet meer weg te denken in het programma en het gemeentelijke beleid. De nieuwe Omgevingswet speelt hierin een belangrijke rol. We hebben in 2022 gewerkt aan het inzichtelijk maken van de milieuaspecten in de Omgevingswet.

Omgevingsdienst IJsselland

Vergunningverlening, toezicht, handhaving en advies wet Milieubeheer / Omgevingswet

De Omgevingsdienst IJsselland verzorgt voor ons al 5 jaar de vergunningverlening, toezicht, handhaving en advies op gebied van de milieuaspecten van de wet Milieubeheer en de toekomstige Omgevingswet. Dit om structurele overschrijdingen van milieunormen in de fysieke leefomgeving tegen te gaan. Extra aandacht voor energietoezicht op energierelevante bedrijven. De handhaving van de regelgeving rondom de Asfaltcentrale in Deventer heeft dit jaar extra aandacht gekregen.
De OD stelt haar eigen jaarplannen en –programma’s op. Dit in overleg met en ter vaststelling door de raad. Daarnaast werkt de OD aan het continu optimaliseren van de werkprocessen. Ook in 2022 zijn hierover verdere afspraken gemaakt. Een groot deel van de gestelde doelen is behaald. De raad wordt in het jaarverslag 2022 Omgevingsdienst hierover verder geïnformeerd.

Asbest

We hebben meegewerkt aan een plan voor het verwijderen van middelgrote asbestdaken binnen de gemeente en ook voor de bewoners van de Gruttostraat is extra aandacht geweest voor het verwijderen van het asbest. Een ruimere subsidie is voor het saneren van de asbestleidaken opgenomen in de begroting en gestart is met het openstellen van het loket voor het aanvragen van leningen voor het saneren.

Verkabeling

In het verkabelingsdossier (vervangen hoogspanningsmasten door het leggen van kabels in de grond) is gestart met de offertevraag voor het opstellen van het Basisontwerp voor de voorkeurstracés, dit is een volgende stap in het mogelijke verkabelingsproces.

Schone Lucht Akkoord

Met het uitvoeringsprogramma Schone Lucht 2022 hebben we verder uitvoering gegeven aan het Schone Lucht Akkoord dat we in 2020 ondertekend hebben. Door samenwerking met buurgemeenten en provincies trachten we de gevolgen van luchtverontreinging voor de regio zo veel mogelijk te beperken. We hebben in 2022 specifieke aanvragen gedaan voor subsidie voor het starten met een monitoringssysteem en aandacht voor houtstook.

Ulebelt

De Ulebelt zet zich op integrale wijze in voor Duurzaam Deventer op de locatie zelf, via projecten voor diverse opdrachtgevers met impact in wijken en met een educatief aanbod voor scholen. Dit biedt bewoners en kinderen handvatten en perspectief voor de toekomst onder andere op het gebied van klimaat, afval- en grondstoffen en biodiversiteit. Financieel zijn belangrijke keuzes gemaakt en de Toekomstvisie voor de Ulebelt is in nauwe samenwerking tussen gemeente en de Ulebelt opgesteld door onderzoeksbureau SME.

Duurzaamheidscentrum

De focus van het Duurzaamheidscentrum Deventer ligt ook in 2022 op het handelingsperspectief voor burgers en het MKB. Het jaarlijkse Digipanel onderzoek is gehouden naar het bereik, tevredenheid en genomen maatregelen. De gemiddelde waardering voor het Duurzaamheidscentrum is wederom een dikke 7.

Grondstoffen

Zorgvuldig omgaan met grondstoffen, circulariteit bevorderen, het verder verminderen van de hoeveelheid restafval en optimalisering inzameling.
Veel grondstoffen zijn kostbaar en – uiteindelijk – schaars. Het is zaak om deze meer en meer in te zetten. Een belangrijke aanzet hiervoor is gedaan in het Grondstoffenplan van de gemeente, dat in samenwerking met Circulus is opgezet. Circulaire principes worden steeds meer integraal onderdeel van het beleid- en besluitvormingsproces en de uitvoering van de gemeente. Daarnaast plaatsten we extra containers, is meer aandacht voor illegale bijplaatsingen en zwerfafval, ook door het inzetten van afvalcoaches via Circulus en frequenter opruimen van de zogenaamde hotspots.
De milieustraat is in 2022 door ruim 156.000 bezoekers bezocht, dit is bijna even veel als in 2021 (159.000 bezoekers). De gemeente Deventer blijft landelijk koploper van de stedelijke gemeenten als het gaat om afvalscheiding. De hoeveelheid en samenstelling van huishoudelijk afval en grondstofstromen laten een stabiel beeld zien in 2022.

Biodiversiteit en ecologie

Tot de reguliere taak behoort het adviseren bij projecten met betrekking tot de Wet natuurbescherming en de Habitat- en Vogelrichtlijn. Daarbij is een afweging tussen enerzijds de biodiversiteitsdoelstellingen van de gemeente Deventer te realiseren en anderzijds om te voorkomen dat projecten vertraging ondervinden wegens de aanwezigheid van beschermde soorten. In 2022 waren dat vele initiatieven in het kader van vergunningverlening en tientallen projecten waarvan genoemd worden: De Marke, de Manegelocatie, Oranjelaan, Kop van Handelskade, Senzora, Oranjekwartier, Raalterweg, Shita-locatie, Van Heetenlocatie, de oude Karweilocatie en de Tapijtfabriek.

Het Natuur Inclusief Bouwen (NIB) is een onderdeel dat inmiddels goed uitgerold en verankerd is in de organisatie. Voor veel grote en kleine projecten is maatwerk geleverd om het NIB voor elkaar te krijgen. De Tuinen van Zandweerd, Steenbrugge en het A1 Bedrijvenpark zijn daarbij de grotere projecten. Voor Steenbrugge is een toegankelijk en kleurrijk informatieboekje gemaakt.
De energietransitie brengt met zich mee dat, zonder beleid en afspraken, de Wet natuurbescherming op grote schaal overtreden zou worden. Door volgens bepaalde protocollen te werken kan dat voorkomen worden. In nauwe samenspraak met ons Team Energietransitie is dit alles verwerkt in het Soort Management Programma (SMP) dat met de provincie en de woningcorporaties is voorbereid. De planning is er op gericht dat de provincie op grond van het SMP een ontheffing gaat verlenen waarna de (na)isolatie van woningen en andere gebouwen verantwoord kan gebeuren.

De ecoloog onderhoudt contacten met de groene vrijwilligers en de groene verenigingen. Daartoe worden vragen beantwoord die zij over bepaalde werkzaamheden van de gemeente hebben.
Als uitvloeisel van de samenwerking met vrijwilligers en het uitdragen van de ecologie in Deventer is aan het einde van het jaar een boek verschenen over de Flora van Deventer. Aan dat boek is vier jaar gewerkt, de wethouder (Thomas Walder) heeft het eerste exemplaar in ontvangst genomen en daaromheen was een lezingen- en excursiemiddag georganiseerd.

Energietransitie

De ontwikkeling van de energieprijzen heeft een stevig stempel gedrukt op de gemeentelijke werkzaamheden en het maatschappelijke debat over een duurzame energievoorziening. De warmtetransitie was niet meer hoofdzakelijk gericht op het reduceren van het gebruik van aardgas, het bleek ook een uitweg te bieden voor stijgende energiekosten. Het afgelopen jaar heeft de gemeente Deventer, net als alle andere gemeenten in Nederland een Specifieke Uitkering ontvangen om te besteden aan concrete energiebesparende maatregelen voor huishoudens in energiearmoede. In Deventer is daarmee het project Deventer Helpt opgezet (www.deventerhelpt.nl). Inwoners met een eigen koopwoning van voor ’94 en een inkomen onder de 140% van het sociaal minimum krijgen via deze regeling een gratis grote energiebesparende maatregel (vloerisolatie, dubbel glas of spouwmuurisolatie). Deze uitkering moet uitgegeven zijn voor 31 december 2024. Afgelopen jaar is de regeling opgezet en vanaf het najaar kunnen inwoners zich aanmelden. Er zijn ca 150 aanmeldingen binnen gekomen. De eerste uitvoeringen staan begin 2023 gepland.
Een andere manier om inwoners te helpen met de verduurzaming van hun huis is de inzet van energiecoaches. Het aantal energiecoaches is het afgelopen jaar gegroeid naar 20. Ze zijn allemaal opgeleid en aan de slag via de Deventer Energie Coöperatie. Deze 20 energiecoaches zijn bedoeld voor alle inwoners van de gemeente Deventer, zowel huurders als kopers. Ze komen gratis langs en kijken samen met inwoners welke besparingsmogelijkheden er zijn in huis. Daarnaast zijn ze goed op de hoogte van de verschillende financieringsmogelijkheden en subsidies en vaak helpen ze inwoners daar ook een stapje mee op weg. Het afgelopen jaar zijn 955 bezoeken afgelegd. 278 mensen hebben een beoordeling achter gelaten, 95% geeft aan tevreden of zelfs heel tevreden te zijn.

Het project Slim Warmtenet Zandweerd is vernieuwend. Warmte uit de RWZI wordt benut om grote aantallen woningen aardgasvrij te verwarmen. Het project draagt niet alleen bij aan verduurzaming van woningen, het draagt ook bij aan de ontwikkeling van de landelijke aanpak van de warmtetransitie. Het Rijk ondersteunt dit project financieel om onvoorziene obstakels in de praktijk weg te nemen. Het grootste obstakel op dit moment is dat marktpartijen niet in staat zijn om langjarig garanties te geven voor de uit te voeren werkzaamheden. Dit heeft ons eind 2022 gedwongen om de verantwoordelijkheden en werkzaamheden van de verschillende betrokken partijen opnieuw tegen het licht te houden.

Het samenwerkingsverband Fossielvrij en Betaalbaar Wonen tussen de gemeente, de Deventer corporaties en Enexis loopt goed. Elke twee jaar wordt een programmaplan gemaakt waarin partijen afspraken maken over waaraan gewerkt wordt de komende twee jaar. In de organisaties wordt op basis van deze afspraken capaciteit vrijgemaakt. Jaarlijks worden de verschillende investeringsplanningen naast elkaar gelegd en worden op basis daarvan afspraken gemaakt over nieuwe Wijk Uitvoeringsplannen, Isolatieaanpakken en gezamenlijk te verkennen innovaties.
De WUP-en voor Zandweerd en Bathmen zijn afgerond.

De opgave uit het nationaal klimaatakkoord om in Nederland 35 TWh duurzame stroom op te wekken door middel van zon en wind op land wordt uitgevoerd via een Regionale Energiestrategie. In de RES 1.0 voor West-Overijssel is vastgelegd dat Deventer een bijdrage gaat leveren van 212 GWh aan wind en zon op land, met een indicatieve verdeling van 60/40. Dit moet voor 1 januari 2024 verder zijn uitgewerkt in de RES 2.0. Onderdeel van de RES is dat er met het DEP een afspraak is gemaakt om 60 GWh zon op dak te leggen. Hoe Deventer de rest van de opgave gaat realiseren wordt in 2023 duidelijk.

Ten aanzien van zonne-energie zien we een sterke toename van het aantal zonnepanelen op daken van huizen en bedrijven. Op bedrijventerreinen vormt de beperkte capaciteit op het stroomnet een belemmering voor uitbreiding van zonne-energie op bedrijfsdaken. Naast zon op dak, zien we een sterke groei in initiatieven voor zonneparken in het landelijk gebied. Deze worden beoordeeld volgens de systematiek van de zonneladder. Ook daar speelt de capaciteit van het stroomnet een beperkende rol.

Op gebied van windenergie is er in 2022 is er veel gesproken over de wijze waarop participatie plaats zou moeten vinden. Eind 2022 bleek er geen overeenstemming te zijn over het inzetten van een burgerberaad over energie en klimaat.

In de onderstaande tabel is de ontwikkeling van de opwek van stroom uit wind en zon weergegeven, uitgedrukt in TeraJoule. Deze gegevens zijn afkomstig uit de Rapportage Hernieuwbare Energie die is opgesteld op basis van data van het CBS en RvO. Eind 2021 werd er opgeteld dus 189 TJ opgewekt. Dat komt overeen met 52 GWh.  

Door de Omgevingsdienst is energietoezicht bij bedrijven uitgevoerd. De cijfers over 2022 zijn nog niet bekend. In 2021 zijn in totaal 70 fysieke eerste energiecontroles uitgevoerd. Bij 36 bedrijven is door de toezichthouder vastgesteld dat er onvoldoende energiebesparende maatregelen waren getroffen en dat artikel 2.15 van het Activiteitenbesluit werd overtreden. Alle gecontroleerde bedrijven waar overtredingen zijn geconstateerd, zijn gezamenlijk goed voor een energiegebruik van ruim 32 GWh. Hoeveel besparing het energietoezicht heeft opgeleverd is niet bekend. Landelijk wordt vaak besparingspotentieel van 5% voor energiecontroles gehanteerd. In dit geval zou de het effect van energietoezicht 1 á 2 GWh kunnen bedragen.

Ook bedrijven werken hard aan hun toekomstige energievoorziening. Dat gebeurt onder andere in een gezamenlijk onderzoek naar een Smart Energy Hub. Ook in het kader van Toekomstbestendige Bedrijventerreinen wordt gewerkt aan duurzame energie. In het project biogas Oxe wordt gas geproduceerd door lokale mestvergisting. Dit gas wordt geleverd aan bedrijven aan de andere kant van de A1.